अजय शाह
जनकपुर, २३ गते मंसीर
जनकपुरमा सुरु भएको सप्ताह व्यापी राम जानकी विवाह महोत्सव अन्तर्गत आज धनुष यज्ञ सम्पन्न भएको छ ।
त्रेता युगमा भएको राम–सीताको विवाह सम्झनामा जनकपुरमा प्रत्येक वर्ष मनाइने विवाहपञ्चमी महोत्सव यस वर्ष पनि धुमधामका साथ मनाइँदैछ ।
मंसीर २१ गते पहिलो दिन जानकी नगर दर्शनले विधिवत रुपमा प्रारम्भ भएको विवाह पञ्चमी महोत्सवको शनिबार फूलबारी लीला विवाहमण्डपको बगैँचामा गरिएको थियो आज तेश्रो दिन धनुष यज्ञ सम्पन्न भएको छ ।
विवाह महोत्सवको भोली चौथो दिन तिलकोत्सव, पाँचौँ दिन मटकोर र छैठौं दिन मंसिर २६ गते राम–सीता स्वयंवर तथा विवाह कार्यक्रम हुनेछ ।
मंसीर २६ गते जनकपुरको जानकी मन्दिर परिसरमा वैदिक परम्परा अनुसार राम र सीताको वैवाहिक कार्यक्रम हुने र सो को लागि व्यापक तयारी हुँदैछ । विवाह महोत्सवको तयारी अन्तिम चरणमा पुगेको जानकी मन्दिरका छोटे महन्थ राम रोशन दास बैष्णवले बताए । वैवाहिक कार्यक्रमका लागि रामजानकी मन्दिर बेहलीझैँ सिँगारिएको छ ।
धर्मग्रन्थ रामायणमा उल्लेख भएअनुसार त्रेता युगमा मिथिलाका राजा जनकले जनकपुरमा आफ्नी छोरी सीताको विवाहका लागि योग्य वरको चयन गर्न धनुषयज्ञको र चयन भइसकेपछि तिलकोत्सवको आयोजना गरेका थिए । राजा जनकले शिवको अति नै बलियो धनुष यज्ञमा राखेर त्यसलाई उठाएर बाण चढाउन सक्ने व्यक्तिसँग छोरीको विवाह गर्ने सर्त राखेका थिए ।
सो सर्त स्वीकार गर्दै अयोध्याका राजकुमार रामले धनुषयज्ञमा भाग लिई शिवको धनुषलाई उठाएर वाण चढाउन खोज्दा धनुष भाँचिएर तीन टुक्रामा विभाजित भएको थियो । शिवको धनुषको एक टुक्रा आकाशमा अर्को पातालमा र तेस्रो टुक्रा जनकपुरभन्दा २० किलोमिटर टाढा रहेको धनुषाधाम भन्ने स्थानमा खसेको किंवदन्ती छ ।
धनुषाधाममा अहिले पनि धनुषको टुक्रा खसेको स्थानमा ढुङ्गाको प्राकृतिक आकृति धनुष जस्तै जमिनमा बनेको छ । सो धनुष खसेको स्थानमा मन्दिर बनाइएको छ भने त्यहाँ हजारौँ पर्यटक दर्शन गर्न जाने गर्छन् । रामले धनुष भाँचेपछि राजा जनकले सीताको विवाह रामसँग गर्ने निर्णय गरेका थिए । सोही कथालाई यथार्थ बनाउँदै जनकपुरमा प्रत्येक वर्ष विवाह महोत्वसको क्रममा तिलकोत्सव, धनुषयज्ञ, फूलबारी लीला, नगर दर्शनलगायतको कार्यक्रम गर्ने परम्परा छ ।
विवाह महोत्सवमा सहभागी हुनआउने पर्यटकहरूका कारण जनकपुरका होटल, लोज र धर्मशालाहरू भरिभराउ छन् । साथै भक्तजनको सुविधाका लागि स्थानीय संघ संस्थाहरूले ठाँउ ठाँउमा बासको प्रबन्धका लागि पन्डाल निर्माण गरिदिएका छन् ।
